_______________________________________________________________
Ch ơng I
Các vấn đề chung về chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm
1.1 Đặc điểm tổ chức sản xuất của ngành sản xuất công nghiệp
Trong doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, việc tổ chức công tác kế toán
vận dụng các phơng pháp kỹ thuật hạch toán, đặc biệt là vận dụng phơng pháp kế
toán tập hợp, phân bố chi phí sản xuất và phơng pháp tính giá thành sản phẩm
trong pham vi ngành sản xuất công nghiệp bắt nguồn từ những đặc điểm của quy
trình kỹ thuật và tổ chức sản xuất, từ tính đa dạng và khối lợng sản phẩm đợc sản
xuất ra, nói cách khác là bắt nguồn từ loại hình sản xuất của doanh nghiệp. Vì
vậy, nghiên cứu loại hình sản xuất của doanh nghiệp sẽ giúp cho việc tổ chức
công tác kế toán trong doanh nghiệp đợc hợp lý, đúng đắn và do đó phát huy đợc
chức năng, vai trò và vị trí của kế toán, trong đó công tác kế toán, quản lý kinh
tế, quản lý doanh nghiệp nói chung và quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm nói riêng.
Từ ngành kinh tế cấp I sẽ đợc phân chia thành các ngành kinh tế cấp II,
cấp III; có loại hình công nghệ sản xuất, tính chất quy trình công nghệ, phơng
pháp sản xuất sản phẩm, định kỳ sản phẩm và sự lặp lại của sản phẩm đợc sản
xuất ra khác nhau. Để nghiên cứu các loại hình sản xuất công nghiệp cần phải
tiến hành phân loại theo các tiêu thức khác nhau.
1.2 Khái niệm chi phí sản xuất và các cách phân loại chi phí sản xuất chủ
yếu.
1.2.1 Khái niệm chi phí sản xuất.
Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động
sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp chi ra để
tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ.
1.2.2 Các cách phân loại chi phí sản xuất chủ yếu.
1.2.2.1 Phân loại chi phí sản xuất theo tính chất kinh tế (yếu tố chi phí).
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
- Chi phí nguyên liệu, vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị của các
loại nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế,
công cụ, dụng cụ sản xuất dành cho sản xuất kinh doanh trong kỳ báo cáo.
- Chi phí nhân công: Bao gồm toàn bộ chi phí trả cho ngời lao
động (tạm thời hay thờng xuyên) về tiền lơng (tiền công), các khoản phụ
cấp, trợ cấp có tính chất lơng, tiền ăn giữa ca và các khoản trích theo lơng
(KPCĐ, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế) trong kỳ báo cáo.
- Chi phí khấu hao tài sản cố định: bao gồm chi phí khấu hao
toàn bộ tài sản cố định của các doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh
trong kỳ báo cáo.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm các chi phí về nhận
cung cấp dịch vụ từ các đơn vị khác phục vụ hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo nh: điện, nớc, điện thoại, vệ sinh
và các dịch vụ khác.
- Chi phí khác bằng tiền:Bao gồm các chi phí sản xuất kinh
doanh cha đợc phản ánh ở các chỉ tiêu trên, đã chi bằng tiền trong kỳ báo
cáo nh: tiếp khách, hội họp, thuê quảng cáo
1.2.2.2 Phân loại chi phí sản xuất theo công dụng kinh tế chi phí (khoản
mục chi phí)
- Khoản mục chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Bao gồm
chi phí về nguyên liệu chính, vật liệu phụ sử dụng trực tiếp cho hoạt động
sản xuất sản phẩm.
- Khoản mục chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm các khoản
phải trả cho ngời lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm, dịch vụ nh: lơng,
các khoản phụ cấp lơng, tiền ăn giữa ca và các khoản trích theo lơng (bảo
hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, KPCĐ).
- Khoản mục chi phí sản xuất chung: Gồm những chi phí phát
sinh tại bộ phận sản xuất (phân xởng, đội, trại sản xuất ), ngoài hai
khoản mục trên.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
1.2.2.3 Phân loại chi phí theo quan hệ với quan hệ sản lợng sản phẩm
sản xuất.
- Chi phí biến đổi (biến phí): là những chi phí có sự thay đổi về
lợng tơng quan tỉ lệ thuận với sự thay đổi của khối lợng sản phẩm sản xuất
trong kỳ nh: Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực
tiếp
- Chi phí cố định (định phí): là những chi phí không thay đổi về tổng
số khi có sự thay đổi khối lợng sản phẩm sản xuất trong mức độ nhẩt định nh chi
phí khấu hao tài sản cố định theo phơng pháp bình quân, chi phí điện thắp sáng
1.3 ý nghĩa của công tác quản lý chi phí sản xuất trong quá trình hoạt động
sản xuất kinh doanh.
- Quản lý chi phí sản xuất là phân tích tình hình dự toán chi
phí sản xuất.
- Quản lý chi phí sản xuất giúp lập kế hoạch cung ứng vật t,
tiền vốn, sử dụng lao động cho kỳ sau, cung cấp tài liệu để tính toán thu
nhập quốc dân. Công việc quản lý chi phí sản xuất cung cấp số liệu cho
công tác tính giá thành, phân tích tình hình thực hiện tính giá thành làm tài
liệu tham khảo để lập định mức chi phí sản xuất và lập kế hoạch giá thành
sản phẩm kỳ sau. Giúp cho các nhà quản lý xác định phơng pháp kế toán
tổng hợp phân bổ chi phí cho các đối tợng một cách đúng đắn và hợp lý.
Giúp cho công tác quản lý kinh doanh phân tích điểm hòa vốn và phục vụ
cho việc ra quyết định quản lý, cần thiết để hạ giá thành sản phẩm, tăng
hiệu quả kinh doanh.
1.4 Giá thành sản phẩm, phân loại giá thành sản phẩm.
1.4.1 Giá thành sản phẩm:
Giá thành sản xuất của sản phẩm, dịch vụ là chi phí sản xuất tính cho một khối l-
ợng hoặc một đơn vị sản phẩm, công việc, lao vụ do doanh nghiệp sản xuất đã
hoàn thành trong điều kiện công suất bình thờng.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh chất lợng họat
động sản xuất và quản lý sản xuất, là căn cứ quan trọng để xác định giá bán và
xác định hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất.
1.4.2 Phân loại giá thành sản phẩm.
1.4.2.1 Phân loại giá thành sản phẩm theo thời gian và cơ sở số liệu tính
giá thành.
- Theo cách phân loại này, giá thành sản phẩm chia làm 3 loại:
+ Giá thành kế hoạch: Là giá thành sản phẩm đợc tính trên cơ sở chi
phí sản xuất, kế hoạch và sản lợng kế hoạch. Giá thành kế hoạch do bộ phận
kế hoạch xác định trớc khi tiến hành sản xuất.
Giá thành kế hoạch là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ
để phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành.
+ Giá thành định mức: Là giá thành sản phẩm đợc tính trên cơ sở định
mức chi phí sản xuất hiện hành và chỉ tính cho một đơn vị sản phẩm. Việc
tính giá thành định mức đợc thực hiện trớc khi tiến hành sản xuất, chế tạo sản
phẩm.
Giá thành định mức là công cụ quản lý định mức của doanh nghiệp, là
thớc đo chính xác để đánh giá kết quả sử dụng tài sản, vật t, lao động và giúp
cho việc đánh giá đúng đắn các giải pháp kinh tế, kỹ thuật mà doanh nghiệp
đã thực hiện trong quá trình sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh
doanh.
+ Giá thành thực tế: là giá thành sản phẩm đợc tính toán trên cơ sở số
liệu chi phí sản xuất thực tế phát sinh tập hợp đợc trong kỳ và sản lợng sản
phẩm thực tế đã sản xuất trong kỳ. Giá thành thực tế đợc tính toán sau khi kết
thúc quá trình sản xuất sản phẩm.
Giá thành thực tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp để xác định kết quả hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
1.4.2.2 Phân loại giá thành theo phạm vi tính toán.
Theo cách phân loại này giá thành sản phẩm chia làm 2 loại:
- Giá thành sản xuất ( còn gọi là giá thành công xởng): Bao gồm chi
phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp; Chi phí nhân công trực tiếp; Chi phí sản xuất
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
chung tính cho sản phẩm hoàn thành, dịch vụ đã cung cấp. Giá thành sản xuất đ-
ợc sử dụng để ghi sổ kế toán thành phẩm đã nhập kho hoặc giao cho khách hàng
và là căn cứ để doanh nghiệp tính giá vốn hàng bán, tính lợi nhuận gộp của hoạt
động bán hàng và cung cấp dịch vụ.
- Giá thành toàn bộ: Bao gồm giá thành sản xuất và chi phí bán hàng,
chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho sản phẩm đã bán.
Giá thành toàn bộ của sản phẩm là căn cứ để xác định kết quả hoạt động
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
1.5 Đối tợng tập hợp chi phí sản xuất, đối tợng tính giá thành sản phẩm.
1.5.1 Đối tợng tập hợp chi phí sản xuất.
1.5.1.1 Khái niệm chi phí sản xuất.
Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động
sống, lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp chi ra để
tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ.
1.5.1.2 Căn cứ để xác định đối tợng tập hợp chi phí sản xuất.
- Đặc điểm và công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất.
- Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp.
- Quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm.
- Đặc điểm của sản phẩm (đặc tính kỹ thuật, đặc điểm sử dụng, đặc
điểm thơng phẩm )
- Yêu cầu, trình độ quản lý sản xuất kinh doanh.
1.5.1.3 Các đối tợng tập hợp chi phí sản xuất.
- Đối tợng tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi, giới hạn và chi phí sản
xuất cần tập hợp nhằm để kiểm tra, giám sát chi phí sản xuất và phục vụ công tác
tính giá thành sản phẩm.
- Đối với ngành công nghiệp, đối tợng tập hợp chi phí sản xuất có thể
là loại sản phẩm, dịch vụ; nhóm sản phẩm cùng loại; chi tiết, bộ phận sản phẩm;
phân xởng, bộ phận; giai đoạn công nghệ; đơn đặt hàng.
1.5.2 Đối tợng tính giá thành sản phẩm.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
Giá thành
toàn bộ
=
Giá thành
sản xuất
+
Chi phí bán
hàng
+
Chi phí quản lý
doanh nghiệp
_______________________________________________________________
1.5.2.1 Khái niệm giá thành sản phẩm.
Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh chất lợng
hoạt động sản xuất và quản lý sản xuất, là căn cứ quan trọng để xác định giá bán
và xác định hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất.
1.5.2.2 Các căn cứ để xác định đối tợng tính giá thành sản phẩm.
- Để xác định đối tợng tính giá thành đúng đắn phải dựa vào các căn
cứ sau: Đặc điểm tổ chức sản xuất; Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm; Yêu
cầu trình độ quản lý; Trình độ ứng dụng máy vi tính trong công tác kế toán của
doanh nghiệp.
- Xét về mặt tổ chức sản xuất:
+ Nếu tổ chức sản xuất đơn chiếc (nh doanh nghiệp đóng tàu, công ty
xây dựng cơ bản ) thì từng sản phẩm, từng công việc là đối tợng tính giá
thành.
+ Nếu tổ chức sản xuất hàng loạt hoặc sản xuất theo đơn đặt hàng thì
đối tợng tính giá thành là từng loạt sản phẩm hoặc từng đơn đặt hàng.
+ Nếu tổ chức sản xuất nhiều loại sản phẩm, khối lợng lớn (nh dệt vải,
sản xuất bánh kẹo ) thì mỗi loại sản phẩm là một đối tợng tính giá thành.
- Xét về qui trình công nghệ sản xuất.
+ Nếu quy trình công nghệ sản xuất giản đơn thì đối tợng tính giá
thành là thành phẩm hoàn thành hoặc có thể là nửa thành phẩm tự chế biến.
+ Nếu quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song thì đối t-
ợng tính giá thành có thể là bộ phận, chi tiết sản phẩm hoặc sản phẩm lắp ráp
hoàn chỉnh.
1.5.2.3 Các loại đối tợng tính giá thành sản phẩm.
Đối tợng tính giá thành là các loại sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra
dịch vụ cung cấp cho khách hàng cần phải tính tổng giá thành và giá thành đơn
vị.
1.6 Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm.
- Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, đặc điểm tổ chức sản
xuất sản phẩm của doanh nghiệp để xác định đối tợng tập hợp chi phí sản xuất và
đối tợng tính giá thành.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
- Tổ chức tập hợp và phân bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối
tợng tập hợp chi phí sản xuất và bằng phơng pháp thích hợp. Cung cấp kịp thời
những số liệu, thông tin tổng hợp về các khoản mục chi phí, yếu tố chi phí đã quy
định, xac định đúng đắn trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ.
- Vận dụng phơng pháp tính giá thành thích hợp để tính toán giá
thành và giá thành đơn vị của các đối tợng tính giá thành theo đúng khoản mục
quy định và đúng kỳ tính giá thành sản phẩm đã xác định.
- Định kỳ cung cấp các báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành cho
các cấp quản lý doanh nghiệp tiến hành phân tích tình hình thực hiện các định
mức và dự toán chi phí, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và kế
hoạch hạ giá thành sản phẩm, phát hiện các hạn chế và khả năng tiềm tàng, đề
xuất các liệu pháp để giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm.
1.7 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất.
1.7.1 Tài khoản kế toán chủ yếu sử dụng.
1.7.1.1 Tài khoản 621 - chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp.
Để phản ánh chi phí nguyên liệu, vật liệu sử dụng trực tiếp cho hoạt động
sản xuất sản phẩm, dịch vụ của các ngành công nghiệp, xây lắp, nông, lâm, ng
nghiệp
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 621 - chi phí NL,VL trực tiếp:
Bên nợ:
Trị giá thực tế nguyên liệu, vật liệu xuất dùng trực tiếp cho họat động sản
xuất sản phẩm hoặc thực hiện dịch vụ trong kỳ hạch toán.
Bên có:
- Trị giá nguyên liệu, vật liệu sử dụng không hết nhập lại kho.
- Kết chuyển chi phí NL, VL trực tiếp trên mức bình thờng không đợc tính
vào trị giá hàng tồn kho, tính vào giá vốn hàng bán trong kỳ.
- Kết chuyển chi phí NL, VL trực tiếp binh thờng phát sinh ở mức bình th-
ờng vào bên Nợ TK 154 - chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (hoặc bên
Nợ TK 631 - Giá thành sản xuất)
TK 621 không có số d cuối kỳ và phản ánh chi tiết cho từng đối tợng tập hợp
chi phí.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
1.7.1.2 Tài khoản 622 - chi phí nhân công trực tiếp.
Để phản ánh chi phí lao động trực tiếp tham gia vào quá trình hoạt động
sản xuất kinh doanh trong các ngành công nghiệp, nông, lâm, ng nghiệp, xây
dựng cơ bản, dịch vụ.
Kết cấu và nội dung của TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp.
Bên Nợ:
Chi phí nhân công trực tiếp tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất sản
phẩm.
Bên Có:
- Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp trên mức bình thờng không đợc
tính vào trị giá hàng tồn kho, tính vào giá vốn hàng bán trong kỳ.
- Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp binh thờng phát sinh ở mức bình
thờng vào bên Nợ TK 154 - chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (hoặc bên
Nợ TK 631 - Giá thành sản xuất)
TK 622 không có số d cuối kỳ và phản ánh chi tiết cho từng đối tợng tập hợp
chi phí.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
1.7.1.3 Tài khoản 627 - chi phí sản xuất chung.
Để phản ánh chi phí phục vụ sản xuất, kinh doanh chung phát sinh ở phân
xởng, bộ phận sản xuất, đội, công trờng
Kết cấu và nội dung TK 627 - chi phí sản xuất chung.
Bên Nợ:
Các chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ.
Bên Có:
- Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung.
- Chi phí sản xuất chung cố định phát sinh ở mức bình thờng và chi phí sản
xuất chung biến đổi đợc kết chuyển vào TK 154 - chi phí sản xuất kinh
doanh dở dang ( hoặc tài khỏan 631 - giá thành sản xuất).
- Chi phí sản xuất chung cố định phát sinh trên mức bình thờng đợc kết
chuyển vào TK 632 - giá vốn hàng bán.
- Tài khoản 627 - chi phí sản xuất chung không có số d cuối kỳ.
Tài khoản 627 có các tài khoản cấp II
Tài khoản 627 1 chi phí nhân viên phân xởng
Tài khoản 627 2 chi phí vật liệu
Tài khoản 627 3 chi phí dụng cụ sản xuất
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
_______________________________________________________________
Tài khoản 637 4 chi phí khấu hao tài sản cố định
Tài khoản 627 7 chi phí dịch vụ mua ngoài
Tài khoản 627 8 chi phí bằng tiền khác.
1.7.1.4 Tài khoản 154 - chi phí sản xuất kinh doanh dở dang.
Để tổng hợp chi phí sản xuất kinh doanh phục vụ cho việc tính giá thành
sản phẩm, dịch vụ.
Kết cấu và nội dung:
Bên Nợ:
Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí
sản xuất chung phát sinh trong kỳ liên quan đến sản xuất sản phẩm, dịch vụ:
Bên Có:
- Trị giá phế liệu thu hồi, trị giá sản phẩm hỏng không sửa chữa đợc.
- Trị giá nguyên liệu, vật liệu, hàng hóa gia công xong nhập kho.
______________________________________________________________
Lê Thanh Phơng - 38/A7
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét