Các biện pháp quản lý thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường thpt đại từ - thái nguyên.pdf

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
1
MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Đất nước ta đang trong thời kỳ hội nhập để phát triển KT - XH. Trong
đó, quan trọng hàng đầu là sự phát triển của nguồn lực con người. Đảng ta đã
khẳng định: Con người là mục tiêu, là động lực của sự phát triển.
Nền kinh tế - xã hội muốn có được sức mạnh để phát triển cần phải tạo
ra được trình độ trí tuệ ngang tầm thời đại, nguồn chất xám cũng như nhân lực
kỹ thuật đủ để luôn đổi mới sản xuất, nâng cao năng suất lao động, phát triển
các hoạt động dịch vụ Tất cả đều phụ thuộc vào giáo dục. Vì vậy, việc đầu
tư cho giáo dục để nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nguồn nhân lực được ưu
tiên hàng đầu.
Trong những năm qua, thực hiện công cuộc đổi mới, sự nghiệp giáo
dục và đào tạo đã đóng góp to lớn vào những thành quả chung của toàn xã
hội. Tuy nhiên bên cạnh đó ngành giáo dục & đào tạo vẫn còn tồn tại không ít
những yếu kém. Đó là những mặt trái của cơ chế thị trường đã tác động không
nhỏ vào giáo dục nói chung và vào các trường THPT nói riêng. Đối tượng
tiếp thu nhanh và nhạy bén với cái "mới " là thanh thiếu niên, học sinh ở độ
tuổi tập làm người lớn, thích tự khẳng định mình nhưng lại thiếu sự chín chắn.
Vấn đề đặt ra cho việc giáo dục thế hệ trẻ là phải tạo ra mọi điều kiện
để phát triển cân đối hài hoà các tố chất, tiềm năng ở mỗi người và cộng đồng
như: Trí tuệ, phẩm chất đạo đức, các yếu tố tâm lý, cuộc sống tâm hồn, thể
lực và các năng lực hoạt động của mỗi người.
Chất lượng giáo dục phải được nhận diện từ trạng thái của cả nền giáo
dục trong tương quan với phát triển kinh tế xã hội và trạng thái của nhân cách
ít nhất qua 3 mặt: kiến thức, kỹ năng, thái độ công dân trong tương quan với
sức lao động mà nền kinh tế xã hội đang yêu cầu. Trong sự nghiệp đổi mới
của Việt Nam đang tiến hành thì giáo dục đạo đức được coi là một bộ phận có

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
ý nghĩa quan trọng phát triển nguồn lực con người. Mục tiêu là trang bị cho
học sinh những tri thức cần thiết về đạo đức, tư tưởng, chính trị lối sống, về
văn hoá, pháp luật, hiểu những giá trị có tính chuẩn mực, biết các phương
pháp rèn luyện phẩm chất.
Như vậy, giáo dục trí tuệ không chỉ giới hạn ở sự xây dựng và phát
triển kỹ năng lý trí của con người mà bao gồm cả sự phát huy trí tuệ của trái
tim, cảm xúc của mỗi con người. Để góp phần giáo dục toàn diện cho học
sinh thì hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THPT đóng vai trò
vô cùng quan trọng. Chính vì vậy, trong năm học 2006-2007 thực hiện
chương trình đổi mới dạy học Bộ giáo dục và đào tạo đã đưa hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp vào chương trình học tập chính khoá cho học sinh
THPT còn trước đây do các trường tự tổ chức theo điều kiện của nhà trường
mà không có chương trình chính thức.
Hoạt động GDNGLL là hoạt động nối tiếp của hoạt động dạy học trên
lớp, giúp HS củng cố, mở rộng tri thức đã học, rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ
năng ứng xử, kĩ năng hoạt động chính trị xã hội v.v Việc thực hiện chương
trình, tổ chức hoạt động GDNGLL của cán bộ quản lí, giáo viên và học sinh
còn nhiều tồn tại. Xuất phát từ những lí do trên tôi đã chọn đề tài nghiên cứu:
"Các biện pháp quản lý thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở trường THPT Đại Từ - Thái Nguyên".
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu thực trạng thực hiện chương trình hoạt động GDNGLL ở
trường THPT và tìm ra các biện pháp quản lý tổ chức thực hiện chương trình
hoạt động GDNGLL ở trường THPT Đại Từ - Thái Nguyên.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT huyện Đại Từ -
tỉnh Thái Nguyên
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Biện pháp quản lý thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ở trường THPT Đại Từ - Thái Nguyên.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động nối tiếp của hoạt
động dạy học trên lớp. Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý một cách
khoa học, việc thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở trường THPT.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận của quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ở trường THPT.
5.2. Thực trạng quản lý thực hiện chương trình hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Đại Từ - Thái Nguyên.
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý thực hiện chương trình tổ chức hoạt
động GDNGLL nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT.
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý thực hiện chương
trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Đại Từ - Huyện
Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên.
7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
- Sử dụng phương pháp đọc sách, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá,
trừu tượng hoá các tài liệu để xây dựng hệ thống các vấn đề lý luận của đề tài
+ Lý luận về quản lý giáo dục và cơ sở pháp lý của hoạt động quản lý
giáo dục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
+ Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT
+ Xây dựng một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình
quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Phương pháp này được sử dụng để thu thập ý
kiến của các đối tượng thông qua việc trưng cầu ý kiến. Các nội dung trưng
cầu ý kiến là các vấn đề liên quan đến thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các
trường THPT trên địa bàn huyện về công tác quản lý thực hiện chương trình
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
- Phương pháp chuyên gia: Phương pháp này là xin ý kiến của các
chuyên gia về các vấn đề như: đánh giá thực trạng, các biện pháp được đề xuất.
- Phương pháp thống kê: Phương pháp này được sử dụng để xử lý các
số liệu đã thu thập được.
8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Luận văn có cấu trúc gồm 3 phần, ngoài phần mở đầu; phần kết luận;
tài liệu tham khảo; phụ lục; phần nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở các trường trung học phổ thông
Chƣơng 2. Thực trạng quản lý thực hiện chương trình hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT huyện Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên
Chƣơng 3. Các biện pháp quản lý thực hiện chương trình hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT Đại Từ - Thái Nguyên


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ THỰC HIỆN
CHƢƠNG TRÌNH HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ
LÊN LỚP Ở CÁC TRƢỜNG THPT

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Vấn đề giáo dục đã được Bác Hồ luôn quan tâm và sự nghiệp này đã
được Bác giao cho ngành giáo dục. Ngày 13 tháng 9 năm 1958 trong buổi nói
chuyện với hội nghị cán bộ giáo dục toàn quốc, Người đã nêu thông điệp:
" Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người "
Giáo dục toàn diện học sinh cũng được Đảng và Nhà Nước ta hết sức
quan tâm. Điều 27 luật giáo dục năm 2005 đã khẳng định: " Mục tiêu của giáo
dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể
chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng
động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam XHCN, xây
dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên
hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ".
Thực hiện tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, suốt nửa thế kỷ qua, Đảng và
Nhà Nước ta đã không ngừng chỉ đạo và tạo điều kiện thuận lợi cho việc giáo
dục toàn diện học sinh, trong đó có việc nghiên cứu về hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp để góp phần phát triển toàn diện học sinh. Đã có nhiều công
trình nghiên cứu về tổ chức quản lí chương trình hoạt động GDNGLL ở
trường THPT và THCS. Ví dụ:
Nguyễn Thị Lợi, nghiên cứu về Quản lí hoạt động GDNGLL ở trường
THCS, khoá luận tốt nghiệp 2005 đã chỉ ra các vấn đề lí luận về quản lí hoạt
động GDNGLL ở trường THCS và chỉ rõ thực trạng của hoạt động này ở
huyện Pắc Mê tỉnh Hà Giang.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
Nguyễn Thị Minh, nghiên cứu về Quản lí tổ chức hoạt động GDNGLL
ở trường THCS tại tỉnh Hoà Bình. Tác giả đã nghiên cứu về thực trạng của
công tác quản lí hoạt động GDNGLL ở trường THCS tại tỉnh Hoà Bình và chỉ
rõ những điểm yếu kém trong công tác quản lí.
Nguyễn Thị Ngát, nghiên cứu về Thực trạng tổ chức hoạt động
GDNGLL ở trường THPT. Đề tài đã nghiên cứu, xây dựng các vấn đề cơ bản
của tổ chức hoạt động GDNGLL ở trường THPT và chỉ rõ thực trạng tổ chức
hoạt động GDNGLL ở trường THPT Lương Ngọc Quyến - Thành phố Thái
Nguyên.
Nguyễn Xuân Thanh, nghiên cứu về Một số biện pháp nâng cao hiệu
quả giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THCS qua hoạt động
GDNGLL. Tác giả đã chỉ rõ tầm quan trọng của tổ chức hoạt động GDNGLL
v.v Riêng vấn đề nghiên cứu biện pháp quản lí thực hiện chương trình hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT chưa có tác giả nào nghiên
cứu. Vì vậy, tôi chọn vần đề trên làm đề tài nghiên cứu của mình.
1.2. Các khái niệm công cụ
1.2.1. Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học
phổ thông
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động giáo dục có mục
đích, có kế hoạch, có tổ chức được thực hiện trong các hoạt động thực tiễn về
khoa học - kỹ thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội, văn hóa nghệ thuật,
hoạt động thể thao, vui chơi giải trí,…được thực hiện ngoài giờ lên lớp, nhằm
hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh.
Theo giáo sư Đặng vũ Hoạt, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là
việc tổ chức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của học sinh về khoa học
kỹ thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội hoạt động nhân đạo, văn hóa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
nghệ thuật, thẩm mỹ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí,…để giúp các em hình
thành và phát triển nhân cách.
Một số tác giả đưa ra khái niệm: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
là những hoạt động được tổ chức ngoài giờ học các môn học ở trên lớp. Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp là sự tiếp nối hoạt động dạy học trên lớp, là
con đường gắn lý thuyết và thực tiễn, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức
và hành động của học sinh.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một mặt hoạt động của giáo
dục cơ bản được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức và
tiến hành ngoài giờ lên lớp nhằm góp phần thực thi quá trình đào tạo nhân
cách học sinh, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của đời sống xã hội.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tạo điều kiện cho học sinh hoạt
động theo hứng thú, sở thích của mình. Nhờ đó bồi dưỡng được nhanh chóng
năng lực riêng của từng học sinh và góp phần hướng nghiệp cho họ. Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn có thể giúp học sinh củng cố, mở rộng,
khắc sâu thêm tri thức, gắn liền lý luận với thực tiễn, phát huy tác dụng của
học tập đối với đời sống.
Hoạt động này do nhà trường quản lý, tiến hành ngoài giờ dạy học trên
lớp theo chương trình, kế hoạch dạy học. Nó được tiến hành xen kẽ hoặc nối
tiếp chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường chỉ đạo.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vị trí quan trọng trong quá
trình giáo dục học sinh nói chung và càng quan trọng đối với học sinh THPT -
lứa tuổi đang tập làm người lớn. Ở lứa tuổi này, nét nổi bật về tính cách của
các em là khuynh hướng ham hoạt động, năng động, tự lập, ham hiểu biết, có
trình độ tư duy phát triển, đã hình thành và phát triển các kỹ năng học tập,
thói quen tự học từ các lớp dưới và ngày càng có điều kiện thu thập thông tin
đa dạng và phong phú. Vì thế, quá trình giáo dục đối với lứa tuổi các em sẽ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
8
gặp không ít khó khăn, đòi hỏi phải có sự khéo léo, kịp thời và đúng đắn, lôi
cuốn các em vào hoạt động nhằm phát huy khuynh hướng tự lập của các em
thành những cá tính sáng tạo và ý thức tập thể. Học sinh THPT ngày nay có
những bước nhảy vọt về chất trong quá trình học tập và rèn luyện. Các em
mạnh dạn hơn, suy nghĩ táo bạo hơn, có những nhu cầu mới hơn, đặc biệt là
nhu cầu về hoạt động. Mặc dù hoạt động học tập vẫn là hoạt động chủ đạo,
song nội dung và tính chất hoạt động học tập ở lứa tuổi này khác rất nhiều so
với các lứa tuổi trước. Nó đòi hỏi ở các em tính năng động và độc lập cao
hơn, tư duy lôgic nhiều hơn. Những yêu cầu đó vừa phải được thực hiện trong
hoạt động học tập, vừa phải được cụ thể hóa trong các hoạt động của tập thể.
Đây là một trong những đặc điểm rất rõ nét của học sinh THPT. Vì vậy, việc
tổ chức các hoạt động GDNGLL với những hình thức đa dạng do học sinh
quản lý và điều khiển đòi hỏi giáo viên phải đổi mới các phương pháp tổ chức
hoạt động, tránh áp đặt một chiều hoặc chỉ cực đoan ở một vài hình thức hoạt
động quá quen thuộc, gây nhàm chán cho học sinh. Vì vậy, có thể nói hoạt
động GDNGLL đối với lứa tuổi học sinh THPT có vị trí then chốt trong quá
trình giáo dục, nhằm điều chỉnh, định hướng quá trình giáo dục toàn diện đạt
hiệu quả. Hoạt động GDNGLL với sự đa dạng về hình thức, phong phú về nội
dung sẽ có vai trò to lớn trong việc giáo dục về nhận thức, thái độ và hành vi.
Hoạt động GDNGLL giúp học sinh bổ sung, củng cố và hoàn thiện
những tri thức đã được học trên lớp ( qua các hình thức sinh hoạt câu lạc bộ,
tham quan, ngoại khóa, thi tìm hiểu,…). Giúp HS biết vận dụng những tri
thức đã học để giải quyết các vấn đề do thực tiễn đời sống đặt ra.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh hướng nhận thức,
biết tự điều chỉnh hành vi đạo đức, lối sống cho phù hợp. Qua đó cũng làm
giàu thêm những kinh nghiệm thực tế cho bản thân.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
9
Mặt khác, hoạt động GDNGLL giúp học sinh định hướng chính trị, xã
hội, có những hiểu biết nhất định về truyền thống đạo đức, truyền thống văn
hóa tốt đẹp của dân tộc.
Ngoài ra, hoạt động này còn hình thành cho học sinh niềm tin vào
những giá trị mà các em vươn tới. Đó là niềm tin vào chế độ xã hội chủ nghĩa
đang đổi mới mà Bác Hồ và Đảng ta đã lựa chọn, tin vào tiền đồ, tương lai
của đất nước. Bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm đạo đức trong sáng,
xây dựng lối sống và nếp sống phù hợp với đạo đức, pháp luật, truyền thống
tốt đẹp của đại phương và của đất nước.
1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là hoạt động có ý thức của con người nhằm đeo đuổi
những mục đích của mình. Mục đích của giáo dục cũng chính là mục đích của
quản lý ( tuy nó không phải là mục đích duy nhất của mục đích quản lý giáo
dục ). Đây là mục đích có tính khách quan. Nhà quản lý, cùng với đông đảo
đội ngũ giáo viên, học sinh, các lực lượng xã hội bằng hành động của mình
hiện thực hoá mục đích đó trong hiện thực.
Đối với cấp vĩ mô quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác
(có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp qui luật) của chủ thể
quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở
giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu
phát triển giáo dục đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục.
Quản lý giáo dục là sự tác động liên tục, có tổ chức, có hướng đích của chủ
thể quản lý lên hệ thống giáo dục nhằm tạo ra tính trồi của hệ thống; sử dụng
một cách tối ưu các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống nhằm đưa hệ thống
đến mục tiêu một cách tốt nhất trong điều kiện bảo đảm sự cân bằng với môi
trường bên ngoài luôn luôn biến động. Cũng có thể định nghĩa quản lý giáo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
10
dục là hoạt động tự giác của chủ thể quản lý nhằm huy động, tổ chức, điều
phối, điều chỉnh, giám sát, một cách có hiệu quả các nguồn lực giáo dục
(nhân lực, vật lực, tài lực) phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng
yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Đối với cấp vi mô quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những tác
động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp qui luật)
của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh,
cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực
hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường. Cũng có thể
định nghĩa quản lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý
vào quá trình giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với
sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển toàn
diện nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường.
Quá trình giáo dục là một quá trình bao gồm hai hoạt động thống nhất
biện chứng: hoạt động giáo dục của nhà trường và hoạt động tự giáo dục của
người được giáo dục dưới sự tổ chức, lãnh đạo của nhà giáo dục. Người được
giáo dục tự giác, tích cực tự giáo dục nhằm hình thành những phẩm chất của
người công dân. Quá trình giáo dục được tổ chức giúp người học nắm được
những nội dung: hệ thống tri thức, thái độ, kỹ năng, hành vi ứng xử và thói
quen hành vi thể hiện trong cuộc sống của cộng đồng, của xã hội. Từ đó hình
thành ở người học những mặt xã hội, tâm lý, thể chất, cách ứng xử đúng đắn
thông qua các mối quan hệ cùng nhau trong tập thể, trong các hoạt động học
tập, lao động, vui chơi, văn nghệ, thể dục thể thao, hoạt động xã hội.
Quá trình giáo dục bao giờ cũng được quản lí dựa trên 4 chức năng cơ
bản sau:
+Xây dựng kế hoạch
+ Công tác tổ chức

Xem chi tiết: Các biện pháp quản lý thực hiện chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường thpt đại từ - thái nguyên.pdf