1.1 Sự ra đời của WTO.
1.1.1 Hiệp định chung về thuế quan và thơng mại GATT - Tổ chức tiền thân
của WTO.
Hiệp định chung về thuế quan và thơng mại GATT (General agreements on
Tariff & Trade) là tổ chức tiền thân của tổ chức thơng mại thế giới WTO.
Sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, GATT đợc ra đời trong trào lu hình thành
hàng loạt các cơ chế đa biên điều tiết các hoạt động kinh tế quốc tế nhằm khôi
phục lại sự phát triển kinh tế thơng mại thế giới.
ý tởng ban đầu của các nớc là thành lập một tổ chức thứ ba cùng với hai tổ
chức đợc biết đến là Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Quĩ tiền tệ Quốc tế
(IMF) nhằm giải quyết các vấn đề hợp tác kinh tế quốc tế trong hệ thống "Bretton
Woods", hình thành các nguyên tắc thế lệ cho thơng mại quốc tế, điều tiết các lĩnh
vực về thơng mại hàng hoá, công ăn việc làm, hạn chế và khắc phục tình trạng hạn
chế, ràng buộc thơng mại phát triển. Vì vậy kế hoạch đầy đủ đợc trên 50 nớc lúc
đó dự định là thiết lập tổ chức thơng mại thế giới (ITO) nh là một tổ chức chuyên
ngành của Liên hợp quốc (UN). Dự thảo hiến chơng ITO rất tham vọng, dự thảo
này đã tiến xa hơn các nguyên tắc về thơng mại gồm các lĩnh vực nh lao động, hiệp
định hàng hoá, thực tiễn hạn chế kinh doanh, đầu t quốc tế và dịch vụ.
Trớc khi hiến chơng ITO đợc phê chuẩn, 23 trong số 50 nớc đã cùng nhau tiến
hành các cuộc đàm phám vế thuế quan xử lý các biện pháp bảo hộ mậu dịch đang
đợc áp dụng và duy trì trong thơng mại quốc tế từ đầu những năm 30. Các nớc này
mong muốn nhanh chóng thúc đẩy tự do hoá mậu dịch, khôi phục lại nền kinh tế bị
phá huỷ nặng nề sau chiến tranh thế giới thứ II.
Hiến chơng thành lập Tổ chức thơng mại thế giới đã đợc thoả thuận tại Hội
nghị Liên hợp Quốc tế về thơng mại và việc làm tại Havana từ 11/1947 đến
24/3/1948, nhng do một số nớc không tán thành nên việc hình thành tổ chức thơng
mại thế giới (ITO) đã không thực hiện đợc. Tuy nhiên kết quả của cuộc đàm phán
cũng đem lại sự thành công nhất định; đã có 45000 nhợng bộ về thuế quan, ảnh h-
ởng đến khối lợng thơng mại trị giá 10 tỉ $, tức là gần 1/5 tổng thơng mại trên thế
giới. 23 nớc này đều cùng nhất trí chấp nhận ủng hộ một số quy định trong hiến
chơng của ITO. Các quy định này sẽ đợc thực hiện hết sức nhanh chóng một cách
5
tạm thời để có thể bảo vệ đợc thành quả của những cam kết thuế quan đã đợc đàm
phán. Kết hợp của những qui định thơng mại và cam kết thuế quan đợc biết đến dới
tên gọi Hiệp định chung về thuế quan và thơng mại (GATT). Hiệp định này bắt
đầu có hiệu lực kể từ ngày 11/1/1948. 23 nớc tham gia trở thành những thành viên
sáng lập GATT, hay còn gọi là "các bên tham gia hiệp định". Mặc dù GATT chỉ
mang tính tạm thời nhng đây vẫn là công cụ duy nhất mang tính đa biên điều tiết
thơng mại thế giới kể từ năm 1948 cho đến khi WTO đợc thành lập vào năm 1995
và trong suốt thời gian đó các văn bản pháp lý của GATT vẫn đợc duy trì gần
giống năm 1948. Có thêm một số hiệp định mới đợc đa vào dới dạng hiệp định
"nhiều bên" và các nỗ lực cắt giảm thế quan vẫn đợc tiếp tục. Tất cả những bớc tiến
lớn của thơng mại quốc tế đã diễn ra thông qua các cuộc đàm phán thơng mại đa
biên đợc biết đến dới cái tên "vòng đàm phán thơng mại".
6
Bảng 1: Các vòng đàm phán của GATT
Năm Địa điểm Chủ đề đàm phán Số nớc
1947 Geneva Thuế quan 23
1949 Annecy Thuế quan 13
1951 Torquay Thuế quan 38
1956 Geneva Thuế quan 26
1960 - 1961 Geneva (vòng Dillon) Thuế quan 26
1964 - 1967 Geneva (vòng Kenedy) Thuế quan và các biện pháp
chống bán phá giá
62
1973 - 1979 Geneva ( Vòng Tokyo) Thuế quan và các biện pháp
phi thuế, các hiệp định khung.
102
1986 - 1994 Geneva (vòng Uruguay) Thuế quan và các biện pháp
Phi thuế, dịch vụ, sở hữu trí
Tuệ, giải quyết tranh chấp,
Nông nghiệp,WTO
123
Trong các vòng đàm phán thơng mại đầu tiên của GATT chủ yếu tập trung vào
việc cắt giảm thuế quan hơn nữa. Đến vòng Kenedy, nội dung của các vòng đàm
phán đã đợc mở rộng: đa ra đàm phàn về hiệp định chống bán phá giá, số nớc tham
gia là 62 nớc. Tiếp theo là vòng đàm phán Tokyo, kéo dài từ năm 1973 đến năm
1979 với sự tham gia của 102 nớc. Kết quả vòng đàm phán này bao gồm 9 thị tr-
ờng công nghiệp hàng đầu trên thế giới cắt giảm trung bình 1/3 mức thuế quan và
do đó mức thuế trung bình đối với hàng nông sản giảm xuống ở mức 47%. Việc
cắt giảm thuế quan sẽ đợc thực hiện trong vòng 8 năm bao gồm cả vấn đề điều hoà
thuế - thuế càng cao thì cắt giảm càng lớn theo tỷ lệ.
Tuy nhiên, bên cạnh các vấn đề có kết quả nh trên thì đối với các vấn đề khác
kết quả của vòng đàm phán Tokyo là không mấy hoàn hảo. Vòng đàm phán này đã
thất bại trong việc giải quyết một số vấn đề liên quan đến thơng mại hàng nông
sản, không đa ra đợc hiệp định mới về các biện pháp tự vệ (biện pháp khẩn cấp đối
với hàng nhập khẩu). Mặc dù vậy, đã có nhiều hiệp định về hàng rào phi quan thuế
đã xuất hiện tại vòng đàm phán này (một vài hiệp định mới hoàn toàn, một vài hiệp
định tiếp tục bổ sung thêm từ các qui dịnh của GATT). Trong phần lớn các trờng
hợp thì chỉ có một số nớc rất nhỏ, chủ yếu là các nớc công nghiệp phát triển chấp
nhận tham gia vào các hiêp định mới này vì họ là những ngời đợc lợi ích nhiều
7
nhất. Do đó, các hiệp định này chỉ đợc gọi là "hệ thống qui tắc". Những qui tắc này
không mang tính chất đa biên, nhng đây là một bớc khởi đầu mới.
Các "hệ thống qui tắc" của vòng Tokyo:
+ Trợ cấp và các biện pháp đổi kháng - diễn giải điều 6.16 và 23 hiệp định
GATT.
+ Các hàng rào kỹ thuật đổi với thơng mại - còn đợc gọi là: Hiệp định về tiêu
chuẩn.
+ Các thủ tục cấp phép nhập khẩu.
+ Mua sắm chính phủ.
+ Định giá hải quan - diễn giải điều 7.
+ Chống phá giá - diễn giải điều 6, thay cho qui định vòng Kenedy.
+ Thoả thuận về sữa quốc tế.
+ Thơng mại máy bay dân dụng.
Một số hệ thống qui tắc sau vòng đàm phán Uuguay đã đợc điều chỉnh lại và đ-
ợc cam kết mang tính chất đa biên buộc các nớc thành viên phải cùng nhau thực
hiện. Chỉ có 4 hiệp định: mua sắm chính phủ, máy bay dân dụng cho đến hiện nay
vẫn mang tính nhiều bên. Vào năm 1997, hai hiệp định về thịt bò và sữa đã đợc
huỷ bỏ.
Cho đến hết vòng đàm phán Tokyo, GATT hoạt động mang tính tạm thời và có
phạm vi hoạt động hạn chế. Tuy nhiên, GATT đã đem lại những thành công rất lớn
trong việc đảm bảo tự do hoá phần lớn thơng mại quốc tế. Chỉ tính đến việc cắt
giảm thuế quan đã khiến cho tốc độ tăng trởng trung bình của thơng mại thế giới
lên mức trung bình trong suốt thập niên 50-60.
Chính tốc độ tự do hoá mậu dịch đã giúp cho tốc độ tăng trởng của thơng mại
luôn luôn vợt qua tốc độ tăng trởng kinh tế trong suốt thời kỳ GATT tồn tại. Bên
cạnh đó, ngày càng nhiều nớc đệ đơn tham gia xin gia nhập đã cho thấy hệ thống
thơng mại đa biên đã đợc công nhận nh một công cụ để phục vụ công cuộc phát
triển kinh tế, thơng mại của cả thế giới nói chung và của từng quốc gia nói riêng.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt đợc đã xuất hiện những vấn đề mới
nảy sinh. Vòng Tokyo đã cố gắng giải quyết một số vấn đề đó nhng kết quả mang
lại còn khá hạn chế.
8
GATT đã phải đối mặt với những khó khăn rất lớn.
Thứ nhất, thành công của GATT trong việc cắt giảm thuế quan xuống mức thấp
cộng với tác động của suy thoái kinh tế trong suốt thập niên 70 và 80 đã dẫn đến
việc chính phủ các nớc đã tiến hành điều chỉnh các hình thức bảo hộ đối với các
lĩnh vực đang phải cạnh tranh với nớc ngoài nhằm có thể giữ đợc ổn định cho nền
kinh tế của họ.
Tỷ lệ thất nghiệp cao cộng với việc phải đóng cửa liên tục nhiều nhà máy đã buộc
chính phủ các nớc Tây Âu và Bắc Mỹ phải đi đến thoả thuận song phơng về chia sẻ
thị trờng với các nhà cạnh tranh và ngày càng tăng dần mức độ trợ cấp nhằm duy
trì đợc vị trí của mình, nhất là trong thơng maị hàng nông sản. Những thay đổi này
có nguy cơ làm giảm và mất đi những giá trị của việc giảm thuế quan đã mang lại
cho thơng mại quốc tế, vì vậy hiệu quả và độ tin cậy của GATT bị suy giảm.
Thứ hai, đến thập niên 80 thì Hiệp định chung không còn đáp ứng đợc những
yêu cầu thực tiễn của thơng mại quốc tế nh ở thập niên 40 nữa. ít nhất thì hệ thống
thơng mại thế giới đã trở nên phức tạp, đa dạng và quan trọng hơn rất nhiều so với
40 năm trớc. Phần lớn GATT chỉ điều tiết thơng mại hàng hoá hữu hình nhng ngày
nay nền kinh tế thế giới đang trong quá trình toàn cầu hoá mạnh mẽ, thơng mại
quốc tế đã phát triển nhanh chóng, thơng mại dịch vụ - lĩnh vực không đợc hiệp
định GATT điều chỉnh đã trở thành lợi ích cơ bản của ngày càng nhiều nớc. Từ
ngân hàng, bảo hiểm, vận tải biển, t vấn đã phát triển không ngừng; đầu t quốc
tế cũng đợc mở rộng. Thơng mại dịch vụ phát triển cũng kéo theo sự gia tăng hơn
nữa của thơng mại hàng hoá.
Thứ ba, trong một số lĩnh vực của thơng mại hàng hoá GATT cũng còn nhiều
bất cập, ví dụ đối với lĩnh vực nông nghiệp, những lỗ hổng của hệ thống thơng mại
đa biên đã bị lợi dụng triệt để và mọi nỗ lực nhằm tự do hoá hàng nông sản đã
không đạt đợc thành công. Trong lĩnh vực hàng dệt may cũng vậy, các nớc đã cùng
nhau miễn trừ các nguyên tắc của GATT và đa ra một hiệp định mới là Hiệp định
đa sợi.
Thứ t, cơ cấu tổ chức và cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT cũng gây ra
nhiều lo ngại. GATT chỉ là một hiệp định, việc tham gia không mang tính chất bắt
buộc do vậy các nớc có thể tuân theo và cũng có thể không. Bên cạnh đó, thơng
9
mại quốc tế trong những năm 80 trở đi đòi hỏi phải có một tổ chức cố định, có nền
tảng pháp lý vững chắc để có thể đảm bảo thực thi các quy định, các nguyên tắc
chung của thơng mại quốc tế. Về hệ thống các quy chế giải quyết tranh chấp,
GATT cũng cha có cơ chế chặt chẽ, cha có thời gian biểu nhất định do vậy các
cuộc tranh chấp thờng bị kéo dài, dễ đi vào ách tắc.
Đây là những nhân tố khiến cho các thành viên của GATT tin rằng phải có
những nỗ lực mới nhằm củng cố và mở rộng hệ thống thơng mại đa biên. Những
nỗ lực đó đã dẫn đến kết quả có vòng đàm phán Uruguay, tuyên bố Marrakesh và
việc tổ chức thơng mại thế giới WTO ra đời.
1.1.2 Vòng đàm phán Uruguay và sự ra đời của WTO.
1.1.2.1 Vòng đàm phán Uruguay.
Vòng đàm phán Uruguay là vòng đàm phán lớn nhất cả về thời gian và các lĩnh
vực thơng mại. Vòng này kéo dài 7 năm rỡi, gần bằng 2 lần thời gian dự định ban
đầu. Đến cuối vòng đàm phán số nớc tham dự đă lên tới 125 nớc; đây thực sự là
vòng đàm phán thơng mại lớn nhất từ trớc tới nay và có lẽ đây cũng là cuộc đàm
phán thuộc loại lớn nhất trong lịch sử.
Một số thời điểm chủ chốt của vòng Uruguay:
Tháng 9/86 Punta del Este: bắt đầu.
Tháng 12/88 Montreal: rà soát giữa kỳ của các bộ trởng.
Tháng 4/89 Geneva: Rà soát giữa kỳ hoàn thành.
Tháng 12/90 Brussels: bế mạc hội nghị bộ trởng trong bế tắc.
Tháng 12/91 Genneva: Dự thảo đầu tiên của "Hiệp định cuối cùng" đợc hoàn
thành.
Tháng 11/92 Washington: Mỹ và EC đạt đợc mức bột phá mang tên "Blair
House" trong lĩnh vực nông nghiệp.
Tháng 7/93 Tokyo: Nhóm Quad đạt đợc bớc đột phá về mở cửa thị trờng tại hội
nghị thợng đỉnh G7
Tháng 12/93 Geneva: Phần lớn các cuộc đàm phán kết thúc (một số cuộc thơng
thảo về mở cửa thị trờng đợc tiếp tục).
Tháng 4/94 Marrakesh: Các hiệp định đợc ký.
Tháng 1/95 Geneva: WTO đợc thành lập và các hiệp định bắt đầu có hiệu lực.
10
Mặc dù tại một số thời điểm, vòng đàm phán có vẻ nh thất bại, nhng cuối cùng
vòng Uruguay đã đem lại sự cải tổ lớn nhất từ trớc tới nay đối với hệ thống thơng
mại quốc tế.
Cơ sở cho chơng trình nghị sự của vòng đàm phán Uruguay đã đợc khởi đầu
ngay từ tháng 11 năm 1982 tại Geneva, tuy nhiên phải mất đến 4 năm để thăm dò
làm rõ các vấn đề và xây dựng sự nhất trí thì các bộ trởng mới đi đến thống nhất
trong việc đa ra 1 vòng đàm phán mới. Cuộc đàm phán đợc bắt đầu tại Punta del
Este Uruguay (1986). Chơng trình đàm phán bao gồm hầu hết các vấn đề chính
sách thơng mại còn cha đợc điều chỉnh, nhằm mở rộng hệ thống thơng mại đa biên
sang một số lĩnh vực mới. Trong đó, quan trọng nhất là: dịch vụ, sở hữu trí tuệ và
cải tổ hệ thống thơng mại trong một số lĩnh vực có tính nhạy cảm cao nh hàng
nông sản và hàng dệt may, mọi nguyên tắc về điều khoản ban đầu của GATT đều
đợc rà soát lại.
Hai năm sau đó, vào tháng 12 năm 1988, các Bộ trởng gặp nhau tại Montreal,
Canada nhằm mục đích kiểm điểm lại những tiến triển tại thời điểm giữa vòng đàm
phán, bên cạnh đó tiếp tục đề ra mục tiêu cho các cuộc đàm phán tiếp theo. Tuy
nhiên, đàm phán đã đi đến bế tắc. Mọi vấn đề chỉ đợc giải quyết tại hội nghị ở
Geneva 4 năm sau đó. Mặc dù gặp phải nhiều khó khăn, tại hội nghị Montreal các
vị bộ trởng đều thống nhất thông qua hầu hết các kết quả ban đầu gồm : các nhợng
bộ mở cửa thị trờng cho hàng nhiệt đới nhằm mục đích giúp đỡ các nớc đang phát
triển; cơ chế giải quyết tranh chấp đợc đơn giản hóa và một cơ chế rà soát chính
sách thơng mại. Từ trớc đến nay, đây là lần đầu tiên đa ra đợc một cơ chế thờng
xuyên, mang tính hệ thống và toàn diện để rà soát chính sách và thực hành thơng
mại đối với các nớc thành viên của GATT. Vòng đàm phán này đã dự định kết thúc
tại Brussels vào tháng 12 năm 1990, nhng do bất đồng quan điểm giữa các bên về
cách thức tiến hành cải cách hệ thống thơng mại hàng nông sản nên đã phải kéo
dài. Đây là thời kỳ vòng Uruguay đang đi vào giai đoạn khó khăn nhất. Cho dù
viễn cảnh chính trị đen tối, một khối lợng công việc kỹ thuật đáng kể đã đợc thực
hiện và dẫn đến kết quả là có một dự thảo hiệp định pháp lý cuối cùng, dự thảo này
đợc gọi là Dự thảo luật cuối cùng. Dự thảo này đợc đệ trình tại Geneva vào năm
1991. Dự thảo đã hoàn tất đợc tất cả các mục tiêu đề ra tại Punta del Este, ngoại trừ
11
danh mục cam kết cắt giảm thuế quan và mở cửa thị trờng dịch vụ của các nớc. Dự
thảo này đã trở thành cơ sở để có đợc sự thống nhất cuối cùng.
Trong vòng hai năm tiếp theo, các cuộc đàm phán đã đứng giữa hai ngả, một bên
là thất bại cận kề, một bên là thành công với tới đợc. Một vài thời hạn cuối cùng đ-
ợc đa ra và bị vợt quá. Tại vòng đàm phán đã nảy sinh những bất đồng quan điểm
bên cạnh vấn đề nông nghiệp ; đó là dịch vụ, mở cửa thị trờng, các qui tắc chống
bán phá giá và đề xuất về việc thành lập một tổ chức thơng mại mới. Tại đây, bất
đồng quan điểm của Mỹ và EU chính là nguyên nhân quan trọng nhất khiến cho
vòng đàm phán cha thể kết thúc thành công đợc.
Tháng 11 năm 1992, Mỹ và EU đã thống nhất đợc phần lớn sự khác biệt trong
lĩnh vực nông nghiệp, cả hai đã đa ra đợc một thỏa thuận mang tên Thỏa thuận
Blair House. Đến tháng 7 năm 1993, nhóm Quad ( Mỹ, EU, Nhật, Canada ) tuyên
bố đã đạt đợc những thỏa thuận đáng kể trong đàm phán thuế quan và các vấn đề
liên quan đến mở cửa thị trờng. Đến 15 tháng 12 năm 1993 thì tất cả mọi vấn đề
đều đợc giải quyết và đàm phán về mở cửa thị trờng cho hàng hóa và dịch vụ đợc
kết thúc. Ngày 15/4/1994, thỏa thuận đã đợc bộ trởng của phần lớn 125 nớc tham
gia hội nghị ký kết tại Marrakesh, Marốc.
Cuối cùng, vào tháng 1/1995 hội nghị bộ trởng tại Geneva đã thống nhất thành
lập một tổ chức thơng mại mới, tổ chức thơng mại thế giới - World Trade
Organization - viết tắt là WTO chính thức đợc thành lập ; các hiệp định đợc kí kết
tại vòng đàm phàn Uruguay bắt đầu có hiệu lực.
Nhìn chung tại một số thời điểm, vòng Uruguay có vẻ nh đã thất bại, tuy nhiên
cuối cùng thì vòng Uruguay đã đem lại sự cải tổ lớn nhất, là bớc tiến quan trọng
nhất đối với hệ thống thơng mại thế giới kể từ ngày GATT đợc thành lập sau Đại
chiến thế giới lần thứ hai. Mặc dù còn gặp phải nhiều vấn đề, vòng Uruguay đã
đem lại một số kết quả ngay từ những ngày đầu: Trong vòng 2 năm các nớc tham
dự đã nhất trí cắt giảm thuế nhập khẩu với hàng nhiệt đới - những sản phẩm chủ
yếu do các nớc đang phát triển xuất khẩu. Các nớc cũng đã nhất trí điều chỉnh các
qui định về giải quyết tranh chấp, trong đó một số biện pháp đã đợc thực hiện ngay
lập tức. Các nớc cũng yêu cầu cần có báo cáo thờng xuyên về hệ thống chính sách
12
thơng mại của các nớc thành viên, đây là một bớc tiến hết sức quan trọng nhằm
làm minh bạch hóa hệ thống chính sách của các nớc trên thế giới.
Với kết quả của vòng đàm phán Uruguay ngời ta ớc tính thuế quan nói chung
sẽ giảm đi trung bình khoảng 40%. Dự kiến Mĩ sẽ giảm 35%, Canada 45%, ấn Độ
55%, Nam Triều Tiên (Hàn Quốc) 41%, Đài Loan giảm khoảng 30 - 50% cho
hàng công nghiệp và nông sản. Với mức thuế hàng nông sản nói riêng, trong vòng
6 năm tới tính từ năm 1995 sẽ giảm 36% và mức trợ cấp gây phơng hại cho thơng
mại bình đẳng cũng sẽ giảm 20%. Do đó, ngời ta dự đoán rằng từ năm 1995 đến
năm 2002, buôn bán quốc tế sẽ tăng thêm từ 213 - 272 tỷ đô la mỗi năm, xuất khẩu
thế giới mỗi năm tăng 5% nhập khẩu tăng 3,5%.
* Chơng trình nghị sự : 15 chủ đề tại vòng đàm phán Uruguay
+ Thuế quan
+ Hàng rào phi thuế quan
+ Sản phẩm tài nguyên thiên nhiên
+ Hàng dệt may
+ Nông nghiệp
+ Sản phẩm nhiệt đới
+ Các điều khoản của GATT
+ Các hệ thống qui định của vòng đàm phán Tokyo
+ Chống phá giá
+ Trợ cấp
+ Tài sản trí tuệ
+ Các biện pháp đầu t
+ Giải quyết tranh chấp
+ Hệ thống GATT
+ Dịch vụ.
1.2.2. Sự khác nhau giữa WTO và GATT
WTO là một tổ chức thơng mại đợc thành lập trên cơ sở kế thừa GATT. GATT
sau WTO đã đợc sửa đổi, bổ sung và là một trong những hiệp định của WTO. Sau
đây là những khác biệt chủ chốt :
13
+ GATT chỉ mang tính chất tạm thời. Hiệp định chung về thơng mại và thuế
quan cha bao giờ đợc quốc hội các nớc phê chuẩn; nó không có qui định nào về
việc thành lập một tổ chức nhất định.
WTO và các hiệp định của nó mang tính thờng trực lâu dài. WTO là một tổ
chức quốc tế đợc thành lập bởi sự nhất trí của các quốc gia thành viên. WTO có
nền tảng pháp lý vững chức bởi vì các nớc thành viên đã thông qua các hiệp định
và chính các hiệp định đã mô tả phơng thức hoạt động của tổ chức. Các quốc gia
thành viên phải thực hiện đúng theo các qui định, nguyên tắc của WTO và các hiệp
định của nó.
+ GATT chỉ có "các bên tham gia ký kết", điều này cho thấy rõ ràng là GATT
chỉ mang tính chất một hiệp định. WTO có các nớc thành viên và WTO là một tổ
chức quốc tế.
+ Hiệp định chung về thuế quan và thơng mại GATT chỉ giải quyết các vấn đề
liên quan đến thơng mại hàng hoá. Trong khi đó WTO là tổ chức kế thừa và phát
triển GATT, hiệp định GATT tồn tại cùng với các hiệp định khác của WTO nh
hiệp định chung về thơng mại và dịch vụ (GATS); hiệp định về quyền sở hữu trí
tuệ liên quan đến thơng mại (TRIPS). WTO đã đa 3 hiệp định này vào chung một
tổ chức.
+ Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO mang tính tự động và nhanh hơn so
với cơ chế của GATT. Đây là đóng góp lớn nhất của WTO đối với hệ thống thơng
mại thế giới.
Trớc đây việc giải quyết tranh chấp giữa các nớc ký kết GATT đợc dựa vào hai
cơ chế chủ yếu :
+ Theo điều khoản tham vấn và điều khoản Bảo vệ các u đãi và lợi ích.
+ Cơ chế giải quyết tranh chấp của mỗi hiệp định đa phơng.
Tuy nhiên, cơ chế giải quyết tranh chấp của GATT còn bị những hạn chế :
+ Các nghị quyết đạt đợc không giải quyết đợc những tranh chấp phát sinh,
thờng dẫn đến việc các bên thơng lợng hoà giải là chính.
+ Hệ thống giải quyết tranh chấp không mang tính tự động do vậy bên bị
kiện có thể dễ dàng gây khó khăn để ngăn cản một nhóm chuyên trách (Ban hội
thẩm) tiến hành hoạt động của mình.
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét