1. Chức năng tạo các “Siêu liên kết” (xem 2.5.6).
2. Chức năng chọn đối tượng bằng danh sách (xem 2.5.3).
3. Chức năng vẽ, đánh dấu lên màn hình bài giảng đã được đóng gói (xem 2.7.3).
4. Chức năng undo (phục hồi) và redo (làm lại) (xem 2.5.5).
5. Chức năng kéo thả file tư liệu vào màn hình soạn thảo (xem 2.1.1).
6. Có thể copy-paste đối tượng (ảnh, văn bản, bài tập,…) trên cùng một màn hình soạn
thảo hoặc giữa các màn hình soạn thảo của các mục khác nhau, thậm chí có thể copy
đối tượng từ bài giảng này sang bài giảng khác. Đặc biệt, có thể copy dữ liệu từ các
ứng dụng khác như Word, Excel, Visio và paste vào màn hình soạn thảo của
Violet… (xem 2.5.4)
7. Violet 1.4 có khả năng xử lý với mọi loại file video và ảnh chứ không chỉ riêng file
FLV và JPG. Vì vậy người dùng sẽ không cần phải bận tâm đến việc sử dụng các
công cụ chuyển đổi video nữa (xem 2.1.1).
8. Chức năng Grid (lưới) và Snap (bắt điểm) (xem 2.5.7)
9. Chức năng vẽ hình (xem 2.2.1).
10. Thêm 50 bài giảng mẫu theo SGK lớp 10, do dự án Phát triển GD THPT cung cấp.
Ngoài các chức năng thêm mới như trên, Violet 1.4 cũng đã có những cải tiến đáng kể
đối với các chức năng đã có:
1. Cải tiến các hiệu ứng chuyển động: Các hiệu ứng ở phiên bản mới được chạy với
tần số quét cao, giúp cho các chuyển động trở nên mịn màng hơn so với các phiên
bản cũ.
2. Có thể sử dụng chuyển đổi được ngôn ngữ một cách toàn diện, vì vậy rất thích hợp
cho việc dạy học bất cứ ngoại ngữ nào.
3. Có thể sử dụng được các công thức trong các dạng bài tập kéo thả chữ, điền khuyết,
ẩn hiện.
4. Bên cạnh đó, nhiều chức năng còn lỗi hoặc chưa được tối ưu của Violet cũng đã
được chỉnh sửa và nâng cấp, giúp cho phiên bản mới chạy ổn định và tiện lợi hơn
rất nhiều.
5 16
1. Giới thiệu Violet và cách cài đặt
1.1. Giới thiệu phần mềm Violet
Violet là phần mềm công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng được các bài giảng
trên máy tính một cách nhanh chóng và hiệu quả. So với các công cụ khác, Violet chú trọng
hơn trong việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển động và tương tác rất phù
hợp với học sinh từ tiểu học đến THPT.
Violet được viết tắt từ cụm từ tiếng Anh: Visual & Online Lesson Editor for Teachers
(công cụ soạn thảo bài giảng trực tuyến dành cho giáo viên).
Tương tự phần mềm Powerpoint, Violet có đầy đủ các chức năng dùng để tạo các trang
nội dung bài giảng như: cho phép nhập các dữ liệu văn bản, công thức, các file dữ liệu
multimedia (hình ảnh, âm thanh, phim, hoạt hình Flash ), sau đó lắp ghép các dữ liệu, sắp xếp
thứ tự, căn chỉnh hình ảnh, tạo các hiệu ứng chuyển động và biến đổi, thực hiện các tương tác
với người dùng Riêng đối với việc xử lý những dữ liệu multimedia, Violet tỏ ra mạnh hơn so
với Powerpoint, ví dụ như cho phép thể hiện và điều khiển các file Flash hoặc cho phép thao tác
quá trình chạy của các đoạn phim v.v
Violet cũng có các module công cụ dùng cho vẽ hình cơ bản và soạn thảo văn bản nhiều
định dạng (Rich Text Format). Ngoài ra, Violet còn cung cấp sẵn nhiều mẫu bài tập chuẩn
thường được sử dụng trong các SGK và sách bài tập như:
• Bài tập trắc nghiệm, gồm có các loại: một đáp án đúng, nhiều đáp án đúng, ghép
đôi, chọn đúng sai, v.v
• Bài tập ô chữ: học sinh phải trả lời các ô chữ ngang để suy ra ô chữ dọc.
• Bài tập kéo thả chữ / kéo thả hình ảnh: học sinh phải kéo thả các đối tượng này vào
đúng những vị trí được quy định trước trên một hình ảnh hoặc một đoạn văn bản.
Bài tập này còn có thể thể hiện dưới dạng bài tập điền khuyết hoặc ẩn/hiện.
Ngoài các module dùng chung và mẫu bài tập như trên, Violet còn hỗ trợ sử dụng rất
nhiều các module chuyên dụng cho từng môn học, giúp người dùng có thể tạo được những
trang bài giảng chuyên nghiệp một cách dễ dàng:
• Vẽ đồ thị hàm số: Cho phép vẽ được đồ thị của bất kỳ hàm số nào, đặc biệt còn thể
hiện được sự chuyển động biến đổi hình dạng của đồ thị khi thay đổi các tham số
của biểu thức.
• Vẽ hình hình học: Chức năng này tương tự như phần mềm Geometer SketchPad,
cho phép vẽ các đối tượng hình học, tạo liên kết và chuyển động. Đặc biệt, người
dùng có thể nhập được các mẫu mô phỏng đã làm bằng SketchPad vào Violet.
• Ngôn ngữ lập trình mô phỏng: Một ngôn ngữ lập trình đơn giản, có độ linh hoạt
cao, giúp người dùng có thể tự tạo ra được các mẫu mô phỏng vô cùng sinh động.
6 16
Violet cho còn phép chọn nhiều kiểu giao diện (skin) khác nhau cho bài giảng, tùy thuộc
vào bài học, môn học và ý thích của giáo viên.
Sau khi soạn thảo xong bài giảng, Violet sẽ cho phép xuất bài giảng ra thành một thư
mục chứa file EXE hoặc file HTML chạy độc lập, tức là không cần Violet vẫn có thể chạy được
trên mọi máy tính, hoặc đưa lên máy chủ thành các bài giảng trực tuyến để sử dụng qua mạng
Internet.
Violet có giao diện được thiết kế trực quan và dễ dùng, ngôn ngữ giao tiếp và phần trợ
giúp đều hoàn toàn bằng tiếng Việt, nên phù hợp với cả những giáo viên không giỏi Tin học và
Ngoại ngữ. Mặt khác, do sử dụng Unicode nên font chữ trong Violet và trong các sản phẩm bài
giảng đều đẹp, dễ nhìn và có thể thể hiện được mọi thứ tiếng trên thế giới. Thêm nữa, Unicode là
bảng mã chuẩn quốc tế nên font tiếng Việt luôn đảm bảo tính ổn định trên mọi máy tính, mọi hệ
điều hành và mọi trình duyệt Internet.
1.2. Cài đặt và chạy chương trình
Có thể download và cài đặt phần mềm Violet từ đĩa CD hoặc theo địa chỉ website của
công ty Bạch Kim: http://www.bachkim.vn
Chạy chương trình Violet, giao diện chính của chương trình sẽ hiện ra như hình dưới
đây. Lưu ý khi gõ tiếng Việt, bạn phải tắt các bộ gõ như ABC, VietKey, UniKey, để sử dụng
chế độ gõ tiếng Việt của Violet.
7 16
Cấu trúc bài giảng
Giao diện bài giảng
Danh sách file dữ liệu
Hình 1: Giao diện chương trình Violet
Menu và các nút
chức năng
2. Các chức năng của Violet
2.1. Tạo trang màn hình cơ bản
Một phần mềm bài giảng là một tập hợp các trang màn hình (trong Powepoint gọi là các
Slide), trong đó mỗi trang sẽ thể hiện các nội dung chứa đựng một phần kiến thức của bài
giảng. Thông thường khi sử dụng máy tính để giảng bài, giáo viên sẽ lần lượt trình chiếu từng
trang màn hình.
Để tạo trang màn hình, vào menu Nội dung → Thêm đề mục, cửa sổ nhập liệu đầu tiên
sẽ xuất hiện. Gõ tên Chủ đề và tên Mục, rồi nhấn nút “Tiếp tục”, cửa sổ soạn thảo trang màn
hình sẽ hiện ra và ta có thể đưa nội dung kiến thức vào đây.
Có 3 nút chức năng trên cửa sổ soạn thảo là: “Ảnh, phim”, “Văn bản”, “Công cụ” dùng
để đưa hoặc tạo các tư liệu lên màn hình soạn thảo. Các phần kế tiếp ngay sau đây của tài liệu
sẽ mô tả chi tiết về tính năng và cách dùng của ba nút này.
Sau khi đưa hoặc tạo tư liệu xong, người dùng còn có thể chỉnh sửa, tạo hiệu ứng, tạo
các siêu liên kết và thực hiện rất nhiều các chức năng soạn thảo khác nữa. Về các tính năng này,
xin xem chi tiết tại phần 2.5. Các chức năng soạn thảo trang màn hình
2.1.1. Nút “Ảnh, phim”
Click nút này để nhập các file dữ liệu multimedia (ảnh, phim, ) vào cửa sổ soạn thảo
trang màn hình, bảng nhập liệu sẽ hiện ra như sau:
8 16
Hộp "Tên file dữ liệu" cho biết file dữ liệu nào đang được chọn. Để đơn giản, có thể
nhấn vào nút "…" để mở ra hộp Open File giống như trong các ứng dụng Windows.
• Nếu chọn file Flash (SWF) thì sẽ xuất hiện thêm hộp “Vị trí dữ liệu trong file”. Bình
thường không cần nhập gì vào đây. Nếu muốn biết chi tiết, có thể xem thêm ở Phụ
lục 3.3.2.
• Nếu nhập file âm thanh hoặc phim thì sẽ xuất hiện thêm hộp lựa chọn để xác định
xem dữ liệu phim, âm thanh này có được tự động Play hay không.
Việc nhập tư liệu bằng nút “Ảnh, phim” cũng có thể được thực hiện dễ dàng và trực
quan hơn bằng cách từ cửa sổ Windows hoặc Windows Explorer, ta kéo trực tiếp các file tư liệu
(ảnh, phim, flash, mp3) rồi thả vào màn hình soạn thảo. Nếu cần thay đổi các tham số như Vị
trí dữ liệu trong file Flash hay Tự động play video thì chỉ cần click đúp chuột vào tư liệu.
Chú ý: Từ phiên bản 1.4, Violet hỗ trợ mọi định dạng file multimedia thông dụng bao
gồm: flv, mpg, avi, mov, wmv, asf (phim), jpg, gif, bmp, ico, wmf, emf (ảnh), swf (Flash) và
mp3 (âm thanh). Với bất kỳ loại file tư liệu nào, chỉ cần kéo thả vào màn hình soạn thảo, hoặc
dùng nút “Ảnh, phim” như trước là đều có thể đưa vào Violet được.
Các dữ liệu multimedia ở đây có thể được cung cấp sẵn từ nhà sản xuất phần mềm,
hoặc do chính người dùng tự biên tập, tạo ra bằng các chương trình vẽ hình, xử lý ảnh như
Corel Draw, Photoshop, hay các chương trình tạo ảnh động như Flash, Swish, Tư liệu nguồn
có thể là ảnh quét từ sách báo, hoặc từ quay phim chụp ảnh, hoặc copy từ các đĩa CD thư viện,
hoặc tìm kiếm thông tin trên mạng Internet, v.v Đặc biệt, người dùng có thể dễ dàng tìm được
tư liệu cần thiết bằng cách truy cập và sử dụng các chức năng của Hệ thống Thư viện tư liệu
giáo dục của công ty Bạch Kim tại địa chỉ website http://tvtl.bachkim.vn
a) Dịch chuyển, co giãn đối tượng
Sau khi nhập ảnh, phim, người dùng có thể dùng chuột kéo, dịch chuyển các hình ảnh
này, hoặc thay đổi kích thước, tỷ lệ co giãn bằng các điểm nút ở góc, ở giữa cạnh và điểm nút ở
giữa hình.
9 16
Với một trong 8 điểm nút ở biên, người dùng có thể dùng chuột để kéo (drag) nó làm
cho hình dạng, kích thước đối tượng cũng thay đổi theo.
Với điểm nút ở tâm đối tượng, khi người dùng nhấn chuột vào rồi di lên thì hình sẽ
phóng to, di xuống thì hình thu nhỏ. Đây là thao tác phóng to thu nhỏ đơn thuần. Khi nhấn
chuột vào đối tượng (mà không nhấn vào bất kỳ điểm nút nào) sau đó kéo chuột thì cả đối
tượng cũng sẽ được kéo theo. Đây là thao tác thay đổi vị trí đơn thuần.
b) Thiết lập thuộc tính của đối tượng (ảnh hoặc phim)
Nếu click vào nút , bảng thuộc tính của đối tượng sẽ hiện ra ngay bên cạnh như sau:
Trong đó:
Hai ô nhập liệu đầu tiên là tỷ lệ co giãn theo chiều ngang và theo chiều dọc của ảnh
(trong hình trên bức ảnh được co nhỏ lại 60%). Các ô nhập liệu này giúp cho người dùng biết
hoặc thiết lập tỷ lệ co giãn của ảnh một cách chính xác chứ không ước lượng như việc co giãn
bằng cách kéo các điểm nút như đã đề cập ở phần trên.
Hộp kiểm tra Giữ nguyên tỷ lệ dài rộng, có tác dụng quyết định khi kéo các điểm nút thì
tỷ lệ chiều dài / chiều rộng có thay đổi hay không, hoặc khi sửa trong các ô nhập tỷ lệ co giãn
thì 2 con số này có cùng thay đổi hay không. Thông thường nên thiết lập chế độ Giữ nguyên tỷ
lệ để khi co kéo, hình ảnh không bị méo.
Độ sáng: Toàn bộ màu trong ảnh đều cùng sáng lên hoặc cùng tối đi. Việc chỉnh sửa
này sẽ có tác dụng khi các ảnh tư liệu đầu vào quá sáng hoặc quá tối, hoặc khi người dùng có
chủ đích trong việc chỉnh sáng tối.
Độ tương phản: Những màu nào sáng thì càng sáng hơn, màu nào tối thì càng tối đi,
hoặc ngược lại, màu sáng bớt sáng, màu tối bớt tối. Việc tăng độ tương phản làm cho màu sắc
của ảnh thêm rõ rệt và ảnh cũng sắc nét hơn. Thông thường khi tăng độ sáng thì cũng nên cũng
nên tăng độ tương phản theo.
Độ trong suốt: Ảnh sẽ mờ nhạt đi làm cho các đối tượng ở dưới nó cũng có thể được
nhìn thấy. Nếu độ trong suốt bằng 0 thì ảnh là bình thường, nếu bằng 100 thì ảnh hoàn toàn
trong suốt và do đó vô hình.
Có thể tham khảo ứng dụng của việc điều chỉnh độ sáng ảnh ở phần Chọn trang bìa.
10 16
2.1.2. Nút “Văn bản”
Sau khi click vào nút này, thì trên bảng trắng sẽ xuất hiện một ô soạn thảo có khung
màu xám. Người dùng có thể soạn thảo các văn bản của mình trực tiếp trên ô này.
a) Thay đổi các thuộc tính
Có thể nhấn chuột lên đường viền màu xám và dịch chuyển đối tượng, hoặc nhấn chuột
vào góc trái dưới của khung xám này để thay đổi kích thước.
Có thể thay đổi các thuộc tính của văn bản như font chữ, kích thước, màu sắc, bằng
cách click chuột vào nút , để xuất hiện hộp thuộc tính như sau:
Trong đó, các thuộc tính từ trái qua phải, từ trên xuống dưới lần lượt là: màu sắc, font
chữ, kích thước chữ, chữ đậm, chữ nghiêng, chữ gạch chân, căn lề trái, căn lề giữa, căn lề phải,
gạch đầu dòng, khoảng cách giữa các dòng.
b) Nhập công thức
Việc nhập công thức được thực hiện bằng cách gõ trực tiếp công thức (theo chuẩn
Latex) vào ngay phần soạn thảo văn bản với từ khóa LATEX. Ví dụ để gõ "Công thức hóa học
của axit sunfuric là H
2
SO
4
" ta chỉ cần gõ:
Có thể nhập được bất cứ công thức và các phương trình Toán học, Vật lý, Hóa học,
nào, gồm cả các ký tự Hy Lạp, các toán tử, ký hiệu so sánh, tương quan, các hàm chuẩn, các ký
hiệu ở trên dưới của chữ, mũi tên, ký hiệu logic và nhiều ký hiệu đặc biệt khác. Bạn phải gõ
theo chuẩn LaTex để tạo ra các ký hiệu này (xem ở Phụ lục 2).
2.1.3. Nút “Công cụ”
Click vào nút này sẽ hiện ra một thực đơn (menu) cho phép lựa chọn sử dụng các
module chuẩn, module bài tập và các module chuyên dụng cắm thêm (plugin), gồm có:
11 16
Việc sử dụng các module này sẽ được mô tả chi tiết trong các phần tiếp sau của tài liệu
(2.2. Sử dụng các công cụ chuẩn, 2.3. Sử dụng các mẫu bài tập, 2.4. Sử dụng các module cắm
thêm).
2.2. Sử dụng các công cụ chuẩn
2.2.1. Vẽ hình cơ bản
Violet cho phép tạo ra các đối tượng hình vẽ cơ bản thường được dùng nhiều như: các
hình vẽ hình học, đoạn thẳng, mũi tên, vẽ bảng…với thao tác dễ dàng, nhanh chóng và độ chính
xác cao, đồng thời cho phép căn chỉnh, thay đổi tham số của các đối tượng theo ý muốn của
người sử dụng. Không những thế, Violet còn đảm bảo cho các đối tượng hình vẽ có độ thẩm
mỹ cao tạo hứng thú cho người học và người dạy.
Cách sử dụng: trên cửa sổ soạn thảo, click chuột vào nút “Công cụ”, một thực đơn hiện
ra như hình ở phần 2.1.3, chọn mục “Vẽ hình”, cửa sổ nhập liệu sẽ hiện ra như sau:
Trong cửa sổ nhập liệu này sẽ có các nút công cụ vẽ hình như: hình vuông/chữ nhật,
hình tròn/elip, hình thoi, tam giác, tứ giác, đoạn thẳng, mũi tên, mũi tên 2 chiều và bảng… dùng
để vẽ các hình tương ứng. Muốn vẽ hình nào, ta chỉ cần click chuột chọn biểu tượng của hình
đó. Sau khi chọn đối tượng hình, người dùng có thể chỉnh các tham số của nó bằng các nút
chức năng ở phần phía trên cửa sổ nhập liệu như sau:
• “Màu nét”: Thay đổi màu của nét vẽ (đường viền)
• “Độ dày nét”: Thay đổi độ dày của nét vẽ (đường viền). Nếu độ dày bằng 0 thì hình
này sẽ không có đường viền.
• “Màu nền”: Màu nền tô bên trong của đối tượng hình vẽ.
• “Độ chắn sáng” (từ 0→100): Khi thay đổi chỉ số này thì độ trong suốt của màu nền
hình vẽ sẽ thay đổi và có thể nhìn xuyên qua được. Nếu đặt chỉ số này bằng 0 thì
hình vẽ sẽ chỉ có nét mà không có nền nữa.
12 16
Các việc chỉnh sửa trên áp dụng cho tất cả các kiểu hình vẽ. Sau khi đã hoàn tất, nhấn
phím “Đồng ý” để kết thúc. Hình vẽ sẽ được hiện lên cửa sổ soạn thảo trang màn hình. Lúc này
người dùng có thể thay đổi hình dạng hoặc chỉnh to nhỏ bằng cách kéo các điểm nút trên đối
tượng hình vẽ như đã trình bày trong phần 2.1.1.a.
Nếu muốn đổi hình vẽ khác hoặc chỉnh lại các tham số (màu sắc, nét vẽ, độ chắn
sáng, ) chỉ cần click đúp chuột vào hình, hoặc click vào nút thuộc tính là được.
Ví dụ vẽ ngôi nhà dựa vào chức năng vẽ hình của Violet
Để vẽ bảng số liệu, ta click chuột vào nút biểu tượng bảng , cửa sổ nhập liệu lúc này
sẽ có dạng như sau:
Muốn thay đổi số hàng và số cột, ta chỉ cần thay đổi các số liệu tương ứng tại các ô ở
góc dưới bên trái của cửa sổ nhập liệu. Sau đó, click vào nút “Đồng ý” thì đối tượng bảng sẽ
hiện ra trong cửa sổ soạn thảo, ta có thể dùng chuột kéo các điểm nút để điều chỉnh kích thước
bảng cho phù hợp.
Đối tượng bảng hiện chưa hỗ trợ việc nhập liệu trong bản thân nó, tuy nhiên có thể sử
dụng các công cụ văn bản hoặc hình ảnh để đưa nội dung vào các ô của bảng rất dễ dàng.
13 16
2.2.2. Văn bản nhiều định dạng
Văn bản nhiều định dạng được sử dụng cho các trang màn hình mà nội dung của trang
đó thể hiện văn bản là chính. Ở đây, trong cùng một ô nhập text, người dùng có thể định dạng
văn bản của mình theo nhiều kiểu khác nhau, giống như khi trình bày trong các công cụ của
Microsoft Office.
Cách tạo văn bản nhiều định dạng
Nhấn nút "Công cụ" ở cửa sổ soạn thảo trang màn hình (xem phần 2.1) rồi chọn mục
"Soạn thảo văn bản", cửa sổ nhập liệu tương ứng sẽ hiện ra như sau:
Soạn thảo văn bản nhiều định dạng
Các chức năng của các nút thuộc tính ở đây gồm có: font chữ, kích thước chữ, màu sắc,
chữ đậm, chữ nghiêng, chữ gạch chân, căn lề trái, căn lề giữa, căn lề phải, đánh dấu gạch đầu
dòng, khoảng cách dòng. Công cụ thước kẻ phía trên hộp nhập liệu dùng để tạo lề cho văn bản
giống như trong Microsoft Word.
Khi thực hiện những chức năng này thì chỉ những vùng chữ đang được chọn trong hộp
soạn thảo mới được tác động mà thôi. Đo đó để thay đổi thuộc tính của những chữ nào, trước tiên
phải lựa chọn (bôi đen giống như trong Word), rồi mới nhấn nút chức năng.
Các thao tác xử lý đối tượng ảnh trong văn bản
• Chèn ảnh: Nhấn vào nút "Chèn ảnh" ở góc trên bên trái để chọn và đưa ảnh vào văn
bản. Vị trí ảnh mới được chèn sẽ ở ngay dưới dòng văn bản mà đang có con trỏ nhấp
nháy. Có thể chèn được cả file ảnh JPG hoặc file Flash SWF.
14 16